Mostar i Sarajewo – Droga przez Bośnię i Hercegowinę

Z Dubrownika do Zagrzebia chcemy dostać się przez Bośnię i Hercegowinę. Głównie skusiła nas okładka przewodnika Lonely Planet z mostem Mostaru i kilka ciepłych słów o tym kraju. Czy warto skrócić tędy drogę i ominąć chorwackie autostrady? Definitywnie tak!

Z Dubrownika kierujemy się na Metković i tamtejsze przejście graniczne. Zastajemy oczywiście kolejkę. Celnicy w upale ewidentnie stracili zapał do czegokolwiek, więc i to samo musi spłynąć na turystów. Ot… przypomnieć sobie można czasy, gdy nie byliśmy w UE. Ostatecznie dostajemy stempel w paszporty i ruszamy drogą M17 biegnącą wzdłuż wijącej się między górami Neretwy.

Po dotarciu do Mostaru nie bardzo wiedzieliśmy co ze sobą zrobić. Brak oznaczeń, brak parkingu. Kilku lokalnych, podwórkowych właścicieli nagania na klepisko żądając za miejsce zbójeckiej ceny. Ostatecznie parkujemy przy głównej drodze na zachód od Starego Mostu.

Spalone upałem miasto wydaje się przygnębiająco uśpione. Jakby zmęczyło się swą historią, podziałami i ludźmi. Niegdyś była to perła w Imperium Osmańskim,  w której rozwijało się rzemiosło i sztuka. Sulejman dla zwieńczenia chwały regionu zlecił budowę mostu, który po 11 latach budowy zawisł nad rzeką (1557 r.) i od razu stał się cudem inżynierii tamtej epoki. Stary most, wokół którego przez 427 lat kręciło się życie regionu, runął zniszczony ostrzałem artylerii w 1993r.  A wkrótce za nim runęło miasto.

Walczący najpierw przeciwko Serbom, ramię w ramię, Bośniacy i Chorwaci zwrócili się przeciwko sobie. Wybuchły bratobójcze walki a miasto zostało znów podzielone – tym raze nie wzdłuż rzeki a ulic. Obie strony nie żałowały sobie kul, pocisków i moździerzy. Po dwóch latach Mostar stał się stertą kamieni. Z blisko trzydziestu meczetów ocalał jeden. Od zakończenia walk i wymuszonego pojednania w 1995 miasto jest odbudowywane.

My przechodzimy przez Stary Most i okolicę, a nie mogąc odmówić sobie kawy po bośniacku (bosanska kafa) siadamy na chwilę przy ulicznym targu i straganach. Czarny wywar ze zmielonych na pył ziaren zostaje podany tradycyjnie na tacy. Jedna filiżanka wystarczy by stanąć szybko na dwie nogi, więc… co zrobić…. chodzimy jeszcze chwilę po centrum walcząc z kofeiną we krwi i upałem. Ostatecznie słońce zmusza nas do odwrotu. Mostar zostawiamy za sobą.

Źle oszacowaliśmy czas i siły dziś. Do Sarajewa wjeżdżamy zbyt późno, by poświęcić na nie choć godzinę włóczenia się. Musimy zadowolić się kilkoma widokami z auta i odjechać z rozbudzonym apetytem. Wrażenie jest jednak pozytywne. Pomimo licznych śladów po kulach mniejszych i większych oraz smutnej historii nakreślonej przez długie lufy snajperów miasto jest żywe, ruchliwe i zaskakujące swoim względnym nieładem.

Ostatni widok, jaki nas żegna, zapadając jednocześnie w pamięć, to cmentarz Kovaci pokrywający białymi, szpiczastymi nagrobkami całe wzgórze. Podczas oblężenia 1992-95 snajperzy zabili ponad 10tyś osób i ranili 50tyś. Jedyną drogą ucieczki z miasta był 800m tunel pod lotniskiem. Warto wspomnieć, że tu, od wystrzału z pistoletu zaczęła się Pierwsza Wojna Światowa a interpretacja tego wystrzału (pomijając konsekwencje) jest chyba do dziś zgoła inaczej definiowana przez Serbów i Austriaków.

Rzut oka z autostrady na Bośniackie Piramidy i kierujemy się na Jajce! Tak, tak – Jajce!